पाटनका साँघुरा गल्लीहरूमा, जहाँ अगरबत्तीको सुगन्ध हावासँग मिसिन्छ र पुराना इँटाका मन्दिरहरूले पुराना रहस्यहरू फुसफुसाउँछन्, त्यहीँ एउटा सानो तर पवित्र मन्दिर छ — बापाचाे मन्दिर। थोरै मानिसहरू मात्र त्यहाँ पुग्छन्, र अझ थोरैले बुझेका छन् बापाचाे — “साना बुबा” काे कथा।
कथाको सुरुवात
सयौं वर्षअघि, जब पाटन (त्यतिबेला ललितपुर) कारीगरहरूको सहरका रूपमा फस्टाइरहेको थियो, त्यसका पुराना मन्दिरहरूमध्ये एकमा एउटा दुःखद घटना भयो। मन्दिरका वृद्ध पुजारी, जसलाई सबैले सम्मान गर्थे, अचानक बिते। मन्दिर खाली रह्यो।
तर केही दिनमै अचम्मका घटना हुन थाले। हरेक बिहान, मन्दिरका दियोहरू आफैं बलेका देखिन्थे। फूल र अन्नका चढावा नयाँ जस्तै ताजा हुन्थे — तर कसैले भित्र पसेको देखिँदैनथ्यो। लोगहरूले भन्न थाले — “बापाचा फर्किए।”
तर त्यो वृद्ध पुजारी होइन रहेछ। त्यो त केवल दस वर्षजति उमेरको एउटा केटा थियो, जो बिहान सबेरै एक्लै मन्दिरमा पूजा गर्दै पाइन्थ्यो। ऊ मात्र भन्थ्यो — “देवताहरूले मलाई उठाए।”
त्यसपछि सबैले उसलाई बापाचा — साना बुबा — भनेर बोलाउन थाले।
बाल पुजारी जो मन्दिरको रक्षक बने
बापाचाले पुजारीका सबै कामहरू अत्यन्त श्रद्धाका साथ गर्न थाल्यो। ऊ धेरै बोल्दैनथ्यो, तर मानिसहरू भन्थे — जब ऊ मन्त्र जप्थ्यो, घण्टीहरू आफैं बज्थे, र तेलको दियो कहिल्यै निभ्दैनथ्यो।
वर्षौं बिते, तर बापाचा कहिल्यै बुढो भएन। कतिपयले विश्वास गरे — ऊ कुनै देवताको अवतार थियो, जसलाई कठिन समयमा मन्दिरको रक्षा गर्न पठाइएको थियो। अरूले भने — ऊ पुराना पुजारीकै छोरा थियो, जसलाई भाग्यले पवित्र दायित्व सुम्पेको थियो।
एक रात, दशकौंको मौन सेवापछि, बापाचा बेपत्ता भयो। मन्दिरमा मात्र एकवटा दियो बाँकी रह्यो — जुन अझै पनि निभेन। त्यस अनन्त ज्योतिको वरिपरि नवनिर्मित सानो देवालय बनाइयो, र आज पनि भक्तजनहरूले आफ्ना दियोहरू त्यहीँबाट बाल्छन्।
पाटनको लुकेको मन्दिर
पाटनका पुराना टोलहरूका कम चिनिएका चौकहरू नजिकै, बापाचाे मन्दिर अहिले पनि छ — सानो, तर आत्मीय। मन्दिरका काठका टेकोहरूमा बालदेवताका कोमल आकृतिहरू कोरिएका छन्। आज पनि पुराना परिवारहरू बिहानको सुरूवात अघि “साना बुबा” लाई सानो प्रार्थना गर्छन्।
उनीहरू मान्दछन् — बापाचाको आत्मा अझै बिहानको समयमा गल्लीहरूमा हिँड्छ, कारीगर, धातुशिल्पी, र कुम्हारहरूलाई आशीर्वाद दिँदै, जसले पुरानो परम्परा जीवित राखेका छन्।
आज पनि बाँचिरहेको प्रतीक
आजको आधुनिक जीवनमा धेरै संस्कृतिहरू हराउँदै गर्दा, बापाचाको कथा अझै जीवित छ। यो कथा हो निष्कपट श्रद्धा, पवित्रता र निरन्तरताको। पाटन जस्तो सहरमा — जहाँ देवता र मानिस सँगसँगै बस्छन् — कहिलेकाहीँ एउटा बालक पनि विश्वासको संरक्षक बन्न सक्छ।
अर्को पटक तपाईं पाटनका पुराना गल्लीहरूमा हिंड्दा, यदि कुनै घण्टी आफैं बजेको सुनिनुभयो भने — सायद, साना बुबा अझै त्यहीँ हुनुहुन्छ।
